Türkülere kahraman olan Kozanoğlu, Afşar ‘ların Kozanlı oymağının reisi olan bir ailedendir. Bu oymak önceleri Karamanoğulları'nın, sonradan da Osmanlı Devleti'nin maiyetinde bulunup, Kozan havalisinin idaresini yürütüyordu. Kozan dağlarındaki Varşak'lar (Varşak aşiretinden olanlar) bunların piyadesi, Çukurova'daki Avşar' lar ise süvarileri idiler. Kozanoğulları bu havalide uzun müddet hüküm sürdüler, halkın hak ve hukukunu iç ve dıştaki saldırganlara karşı korudular. Orta Anadolu derebeylerinden Çapanoğlu Süleyman Bey' in Kozan bölgesini istila için gönderdiği askerler Yusuf Ağa tarafından perişan edildiği gibi, bir müddet sonra Mısırlı İbrahim Paşa' nın Kozan'ı almak için gönderdiği askerler de dağlarda Kozanoğlu Mehmet Bey' in kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratıldı. Yusuf Ağa' dan sonra Ali Bey' in oğlu Mehmet Bey Kozan Beyliğine geçtiler. Kozan Beyliği gittikçe kuvvetleniyordu. <br /> <br />1882 senesinde Sultan Aziz zamanında Sadrazam Ali Paşa'nın Kozan Beyliği'ni ortadan kaldırmaya karar vermesi üzerine Derviş Paşa kumandasında "İslâhiye Fırkası" adı altında bir kuvvet teşkil edip Kozan'a gönderildi. Ahmet Bey ile Yusuf Bey ve Kozan hanedanına mensup diğer beyler, Halil Bey, Ali Bey ve Hüseyin Bey'ler devlete bağlılıklarını hemen bildirdiler. Ahmet Bey' e Kütahya Valiliği, diğer beylere de birer memurluk veya maaş verilerek dağıtıldı. Kozan bir sancak haline getirildi. Kozanoğlu Yusuf Ağa Sivas'ta oturmaya memur edildiğinden muhafız askerleri himayesinde yola çıktı. Fakat aşiretlerinden bir kaçı yolunu kesip onu muhafız askerleri elinden aldılar. Yusuf Ağa durumu değerlendirmek istedi. Kozan'a gelerek bütün aşiretleri isyana kaldırdı. Bunun üzerine Müşir Derviş Paşa, İsmail Paşa kumandasındaki bir müfrezeyi Yusuf Ağa üzerine gönderdi. Kısa bir çatışmadan sonra Yusuf Ağa esir düştü ve astırıldı, taraftarları da dağıtıldı. <br /> <br />Kozanoğlu Destanı <br /> <br />Çıktım Kozan'ın dağına <br />Karı dizleyi dizleyi <br />Yaralarım göz göz oldu <br />Cerrah gözleyi gözleyi <br /> <br />Kozan Dağı karlı buzlu <br />İçi dolu gelin kızlı <br />Öldürürler beyim seni <br />O kâfirler dünden sözlü <br /> <br />Çıktım Kozan'ın dağına <br />Kurşun attım dost bağına <br />Aşiretten imdat olmaz <br />Kaçalım Kozan Dağına <br /> <br />Kara çadırın karası <br />Karıştı Kozan arası <br />Ben öpmeye kıyamazdım <br />Ak göğsü süngü yarası <br /> <br />Kara çadır eğmeyinen <br />Ucu sırma düğmeyinen <br />Ne kaçarsın Kozanoğlu <br />Beş bin atlı gelmeyinen <br /> <br />Kozanoğlu avdan gelir <br />Avını ilinden alır <br />Buna Kozanoğlu derler <br />Yiğit ölür namı kalır <br /> <br />Kıratım örkten boşandı <br />Üzengi yere döşendi <br />Ne yatarsın Kozanoğlu <br />Kılıncın eller kuşandı
